Doelgroep: in eerste instantie docenten die een examenklas lesgeven, maar deze cursus staat uitdrukkelijk ook open voor andere belangstellenden.

Docent: Gerard Boter, emeritus hoogleraar Grieks aan de Vrije Universiteit

Voor het Centraal Examen Grieks 2024 staat Plato op het programma. Voor het pensum is een keuze gemaakt van teksten uit vijf dialogen: Protagoras, Phaedrus, Symposium, Politeia en Gorgias. De rode draad in het pensum is 'het wezen van de mens'. De vijf dialogen geven een gevarieerd en boeiend beeld van de mens, waarbij aandacht wordt besteed aan de ethiek, de liefde, de ziel, het vermogen tot kennis en het hiernamaals.
In deze cursus wordt het complete pensum Griekse teksten behandeld. Hierbij wordt speciale aandacht geschonken aan de filosofische inhoud van de teksten en het taaleigen van Plato. 

Doelgroep: docenten Latijn

Docent: David Rijser, Bijzonder hoogleraar Recepties van de Klassieke Oudheid aan de Rijksuniversiteit Groningen

Het CSE Latijn 2024 heeft Livius als kernauteur, met een pensum uit de derde decade, geselecteerd rond het thema van het leiderschap van Hannibal en Scipio. Niet alleen is de stof historisch fascinerend, de auteur heeft die ook alle eer aangedaan. Dit bloedstollende pensum zal op de zomerschool integraal worden gelezen, met speciale aandacht voor de betekenis die deze passages voor de contemporaine, Augusteïsche leer gehad kunnen hebben, en de interpretatie die Machiavelli het Florence van de Renaissance aan Livius' conceptuele wereld heeft gegeven. Deelnemers worden geacht zelf voor tekst en eventuele annotatie te zorgen. 

Doelgroep: scholieren

Docent: Jip Lemmens, literair vertaler

In het Symposium beschrijft de Griekse filosoof Plato (ca. 427-347 v.Chr.) een ‘symposium’: een feestje voor de mannen uit de Atheense elite waar gepraat, gezongen, gedanst, geflirt, gegeten en (vooral) gedronken wordt. De gasten bij dit specifieke symposium, onder wie Plato's leermeester Socrates, hebben echter nog een kater van de voorgaande avond. Ze besluiten om het rustig aan te doen en hun nacht te besteden aan een conversatie over de liefde. Het resultaat van Plato’s beschrijving van deze conversatie is een meerstemmig meesterwerk, dat een verscheidenheid aan Atheense visies over het raakvlak tussen verlangen en filosofie bevat. Plato's Symposium is niet alleen filosofisch en historisch interessant, maar behoort ook tot de absolute klassiekers van de wereldliteratuur.

Het Symposium is een van de teksten van Plato die centraal staan in het CE Grieks 2024. Deze cursus is daarom bedoeld voor scholieren uit de bovenbouw, maar iedereen met enige leesvaardigheid in het Grieks is welkom. Drie dagen lang duiken we samen in deze tekst – met oog voor het lezen van Plato's filosofie – en bespreken we passages uit het hele werk. Daarnaast wijden we speciale aandacht aan het thema seksualiteit en gender, en de bijzondere rol van Alcibiades, de mooiste man uit Athene, politiek opportunist en latere staatsverrader, die halverwege stomdronken komt binnenvallen en Socrates de liefde verklaart.

Doelgroep: de colleges zijn in eerste instantie bedoeld voor leerlingen die komend schooljaar eindexamen Latijn doen, maar ook (toekomstige) vijfde-klassers en andere belangstellenden zijn van harte welkom.

Docent: Michel Buijs, universitair docent Griekse en Latijnse Taal aan de Universiteit Utrecht

In Livius’ behandeling van de Tweede Punische Oorlog (219-201 v.Chr.) speelt de Carthager Hannibal een belangrijke rol. In de syllabus behorende bij het centraal examen 2024 lezen wij: ‘Na de slag bij Cannae (216 v.Chr.), waarbij volgens Livius bijna 50.000 Romeinen sneuvelden, leek Hannibal heer en meester te zijn in Italië.’ De slag bij Cannae zelf behoort evenwel niet tot het pensum van het examen. In deze cursus zullen sleutelpassages uit Livius’ beschrijving van deze slag (AUC 22.40.4-50.3) onder de loep genomen worden, met speciale aandacht voor de manier waarop Livius de grootste militaire catastrofe uit de Romeinse republikeinse geschiedenis aan zijn Romeinse publiek presenteert, met twee ruziënde consules aan de Romeinse kant, en een calculerende Hannibal aan de Carthaagse.
Door het deelnemen aan deze cursus raken leerlingen vertrouwd met de taal en stijl van Livius en lezen zij een passage die van belang is voor het onderwerp van het centraal examen.

Doelgroep: Dit leescollege is geschikt voor scholieren en studenten die kennis willen maken met de Odyssee van Homeros of hun kennis over de rijke dichtertaal van het oude Griekse epos willen verdiepen.

Docent: Mathieu de Bakker, universitair docent Grieks aan de UvA

De bedelaar en de vorstin

In de Odyssee vertelt de dichter Homeros over de moeizame terugkeer van de Griekse held Odysseus na de oorlog tegen Troje. Jarenlang zwerft hij over zee en verliest daarbij al zijn vrienden en bezittingen. En als hij eindelijk, na twintig jaar, aankomt in zijn thuisland Ithaka, wacht hem een nieuwe beproeving. Een groep prinsen heeft bezitgenomen van zijn paleis, en dingt naar de hand van zijn vrouw Penelope. Odysseus besluit zich te vermommen als haveloze bedelaar en op onderzoek uit te gaan. Eenmaal in het paleis trekken de prinsen zich weinig van hem aan of lachen ze hem uit. Maar Penelope heet de bedelaar welkom en raakt door hem gefascineerd. Odysseus moet zijn woorden zorgvuldig kiezen. Slaagt hij erin om zijn vrouw moed in te spreken zonder zijn ware identiteit prijs te geven?
In dit college lezen we hoe Odysseus voor Penelope zijn identiteit verbergt, maar tegelijk zinspeelt op zijn eigen thuiskomst, en zijn we getuigen van het dramatische effect van zijn woorden op haar gemoedsrust.

Doelgroep: scholieren die in 2024 het eindexamen Latijn zullen doen. Tekst, vertaling en secundaire literatuur worden aan het begin van de cursus uitgereikt.

Docent: Maurits Lesmeister, docent klassieke talen

De ons bekende Latijnse lyriek begint met een knal bij Catullus' weergaloze liefdes- en spotgedichten, kent al vrij snel hoogtepunten in Augusteïsche dichters als Ovidius en Propertius en trekt daarna nog lange sporen. In deze cursus kijken we hoe veelzijdig ze wel niet is. Zo zien we, naast de usual suspects, ook wat koorlyriek uit Seneca's tragedies (met een paar wonderlijke Nederlandse vertalingen van onder anderen Bilderdijk) en variaties uit de Middeleeuwen en Renaissance, waar P.C. Hooft dan weer lustig op los heeft gevarieerd. Voor elk wat wils, kortom!

Doelgroep: het college is bedoeld voor zowel scholieren als studenten Grieks en Latijn. Er is geen voorkennis vereist. Het cursusmateriaal wordt tijdens de cursus aangeboden.

Docent: Joost Hazenbos, hoogleraar Hettitisch aan de UvA

De Hettitische geschiedenis loopt van ongeveer 1650 v.Chr. tot ongeveer 1200 v.Chr. of iets later, in de zogeheten Late Bronstijd. In die periode van ruim vier eeuwen hadden de Hettieten een rijk in het centrum van Anatolië, het gebied van de huidige staat Turkije. Over deze Hettieten en hun rijk biedt het Hettitische tekstcorpus ons veel interessante informatie. De Hettitische taal is verwant met bijvoorbeeld het Grieks en het Latijn. De Hettitische teksten werden geschreven in het belangrijkste schrift van het Oude Nabije Oosten van die tijd, het Mesopotamische spijkerschrift; geschreven werd vooral op kleitabletten.
De cursus Hettitisch zal bestaan uit een samenvatting van de Hettitische geschiedenis, een behandeling van de basiselementen van de Hettitische grammatica, een korte introductie in de beginselen van het spijkerschrift en de lectuur van tekstpassages, vooral in vertaling maar ook in het origineel.

Doelgroep: dit college is bedoeld voor scholieren met Latijn als examenvak en studenten Latijn.

Docent: Klazina Staat, universitair docent Latijn en Romeinse geschiedenis aan de VU

Latijnse literatuur kennen wij, als moderne lezer, waarschijnlijk vooral van papier, middels gedrukte teksten in een schoolboek of een wetenschappelijke editie. Dit geeft een heel andere leeservaring dan in de oudheid en middeleeuwen, waarin literaire teksten met de hand werden overgeschreven op papyrus of perkament.
In deze cursus kijken we hoe een middeleeuws boek fysiek in elkaar zit. Je leert de belangrijkste Latijnse schrifthanden te herkennen en van een ruwe datering te voorzien. We zullen daarnaast dieper ingaan op de leeservaring die een middeleeuws boek met zich meebrengt. Sommige schrifthanden, zoals de Karolingische minuskel, zijn makkelijk om te lezen; anderen kosten veel moeite, bijvoorbeeld de gotische letter. Gemaakt van organisch materiaal is het perkamenten folio bovendien iets wat verschillende zintuigen prikkelt. Het voelt vettig aan, kraakt een beetje bij het omslaan en heeft een bepaalde geur en kleur. We zullen het ervaren tijdens een bezoek aan de leeszaal van het Allard Pierson, waar we kennis maken met enkele prachtige manuscripten uit de collecties van het museum.

Doelgroep: dit college is bedoeld voor scholieren met Grieks als examenvak en studenten Grieks.

Docent: Rachele Ricceri, postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Gent

Hoe zijn de klassieke teksten overgeleverd door de eeuwen heen? Welke boeken lazen, kopieerden en schreven middeleeuwse Griekstalige mensen? Deze cursus biedt studenten inzicht in de geschiedenis van het Griekse schrift vanaf de 4e eeuw n.Chr. tot de verspreiding van de boekdrukkunst. We gaan aandacht besteden aan zowel de materiële als de inhoudelijke aspecten van perkament- en papiermanuscripten. 
Naast de theoretische lessen, die een diachronisch overzicht van de kenmerken van verschillende schriften zullen aanbieden, gaan we ruime tijd voorzien voor leessessies, met de bedoeling om Byzantijnse manuscripten zelf te leren lezen en situeren binnen een cultuurhistorisch kader. 
Het is noodzakelijk om je eigen laptop mee te brengen, want we gaan werken met gedigitaliseerde manuscripten. Niettemin zal er ook tijd zijn om even analoog te gaan en échte manuscripten te bekijken!

Doelgroep: scholieren en studenten

Docent: Shiyanti Thavapalan, universitair docent Talen en Culturen van het Oude Nabije Oosten aan de VU

Akkadian and Writings from Ancient Iraq

With a rich history that spans some two and a half millennia (ca. 2500 BCE – 100 CE), Akkadian was one of the most venerable languages of the ancient Middle East. It was written in cuneiform script, mainly on small clay tablets, but also on stone, metal, glass and other surfaces. In its heyday, Akkadian was the language of international diplomacy and empire, of epic poetry and the oldest law codes, of mathematics, science, and the secret lore of gods.
In this course, you will learn the basics of Akkadian grammar and be introduced to the cuneiform writing system. You will also read key Babylonian and Assyrian compositions, principally in translation but also in the original, and consider what they can tell us about people’s lives and values in ancient times. No prior knowledge is required; the instructor will provide all necessary course materials.

Doelgroep: studenten en docenten

Docent: Irene de Jong, emeritus hoogleraar Grieks aan de UvA

Prometheus is een centrale figuur in de Griekse cultuur, die, net als bijvoorbeeld Odysseus of Heracles, in de loop der tijden verschillend uitgebeeld en beoordeeld wordt. Zijn person is zelfs vanaf het begin ambigue: hij geeft mensen het vuur en schept de vrouw, maar voor het eerste wordt hij door de goden gestraft en het tweede wordt ook wel als een ramp gezien.
In dit college lezen we, in het Grieks, het Prometheus-verhaal bij Hesiodus (Theogonie 507-616, Werken en dagen 47-105) en bij Aeschylus (Prometheus 1-525). Het college biedt verdieping bij het Prometheus-verhaal zoals verteld door Plato (Protagoras 320c2-323a4), dat onderdeel vormt van het Centraal Examen Grieks 2024.

Doelgroep: dit college is geschikt voor zowel scholieren als studenten Grieks of Latijn

Docent: David Cohen, docent klassieke talen

De Ware Verhalen van Loukianos van Samosata (ca. 120-180 n.Chr.) zijn het oudste voorbeeld van science fiction uit de literatuur. De auteur bezweert ons in de inleiding dat we geen woord mogen geloven van wat hij gaat vertellen, en dat klopt volledig: avonturen op een wijneiland en een reis naar de maan behoren tot de minst onwaarschijnlijke voorvallen. Uit de twee boeken van de Ware Verhalen lezen we in het Grieks onder andere over het leven binnen in een reuzenwalvis, een bezoek aan het Elysium en een ontmoeting met niemand minder dan Homeros.

Doelgroep: studenten 

Docent: Dinah Wouters, postdoctoraal onderzoeker bij het Huygens ING

In deze cursus lezen we een allegorisch drama van Hildegard van Bingen. Tijdens de twaalfde eeuw schreef zij visioenen, brieven, muziek, exegese, en geneeskundige traktaten, allemaal in het Latijn. In haar leven en in haar werk doorbrak ze in een hoog tempo sociale en literaire conventies. We lezen samen haar liturgische drama Ordo Virtutum: een allegorische strijd van de deugden tegen de duivel. De tekst werd gezongen en misschien ook geacteerd door de kloostergemeenschap. We zullen uitgebreid aandacht besteden aan liturgische en dramatische aspecten van de tekst, die nog steeds regelmatig gezongen en opgevoerd wordt.

Doelgroep: studenten en andere gevorderde lezers. Het kan handig zijn om boek IV van de Aeneis voor aanvang (in vertaling) ge- of herlezen te hebben. 

Docent: Stephen van Beek, docent Latijn en Grieks aan Tilburg University

In de Latijnse letterkunde is er geen werk zo klassiek als Vergilius’ Aeneis, en in dat werk geen passage zo klassiek als de tragische geschiedenis van Dido en Aeneas in boek IV. Dit gegeven is niet van recente datum: dertig jaar na de dood van de dichter schreef Ovidius al dat er “geen deel uit het hele werk met meer gretigheid gelezen wordt” dan de onmogelijke liefde van de Carthaagse vorstin en de Trojaan die haar verliet. Ovidius zelf biedt een sprekend voorbeeld van die obsessie: in maar liefst drie verschillende werken behandelt hij het noodlot van Dido en de nasleep daarvan. Creatieve wedijver met de grote Vergilius? Retorische Spielerei? Of het eerste voorbeeld van geslaagde fan-fiction?

We lezen in deze module eerst Heroides VII, een even wanhopige als virtuoze brief van Dido aan Aeneas, en vervolgens een episode uit boek III van de Fasti, waarin het onfortuinlijke lot van Dido’s zuster Anna wordt verhaald - en Aeneas’ huwelijksleven op pijnlijke wijze wordt ontmaskerd. De aandacht zal in het bijzonder uitgaan naar Ovidius’ stilistische vuurwerk en zijn complexe relatie tot het Vergiliaanse voorbeeld.

Doelgroep: studenten 

Docent: Ivo Wolsing, Postdoc aan de Universiteit Leiden  

In de tiende eeuw maakte de Italiaanse bisschop Liutprand van Cremona (ca. 920-ca. 970) twee diplomatieke reizen naar het hof van Byzantium. Van beide reizen tekende hij in het Latijn een verslag op. Opvallend genoeg is de toon van beide verslagen zeer verschillend. Tijdens zijn eerste reis van 949-950 is Liutprand erg positief over de ontvangst aan het hof van keizer Constantijn VII (r. 913-959). Het verslag van zijn tweede reis, die hij in 968 naar het hof van Nikephoros II Phokas maakte, is daarentegen uitgesproken negatief over de keizer. Tijdens het college zullen we passages uit beide verslagen lezen, waarbij we ook de historische context van het tiende-eeuwse Middellandse Zeegebied in acht nemen. We mogen ons de vraag stellen of Liutprand eigenlijk wel de kundige diplomaat was die hij als persona in beide verslagen opvoert.

Doelgroep: studenten 

Docent: Piet Gerbrandy, universitair docent Latijn aan de UvA

De Late Oudheid is een bloeiperiode voor de Latijnse poëzie. Tijdens de zomerschool gaan we (flinke delen uit) twee hoogtepunten lezen. Ausonius (ca. 310-393) kwam uit Bordeaux, maar was een tijdlang werkzaam als docent retorica aan het keizerlijk hof te Trier, waar hij een virtuoos lang gedicht wijdde aan de Moezel (Mosella): je ziet de vissen door het water springen. Rutilius Namatianus kwam uit Toulouse maar maakte carrière in Rome. In 417, enkele jaren na de invallen van de Visigoten, vaart hij van Ostia langs de kust naar het noorden, terug naar huis. Het gedicht dat hij daarover schreef (De reditu suo) getuigt van een diepe melancholie: de dichter neemt afscheid van een Rome dat in feite al niet meer bestaat.

Doelgroep: studenten

Docent: Berenice Verhelst, universitair docent Grieks aan de UvA

Velen hebben er weleens van gehoord, weinigen hebben het ooit gelezen: de monumentale Dionysiaca van Nonnus van Panopolis, het allerlaatste en allerlangste mythologisch epos uit de Oudheid. In maar liefst 48 zangen vertelt deze Egyptische Novus Homerus - met grote zekerheid zelf van christelijke overtuiging - het levensverhaal van de heidense god Dionysus. Het verhaal start twee generaties voor zijn geboorte, met Cadmus, en eindigt met zijn apotheose als god op de Olympos. We lezen het sluitstuk met de verhalen van Icarius en Aura: tweemaal niet voor gevoelige lezers. Icarius is de eerste wijnbouwer, maar wordt bloederig vermoord door zijn eigen dronken vrienden. Aura is een jonge nimf, trots op haar prepuberale, nog weinig vrouwelijke lichaam. Ze wordt door Dionysus verdoofd, vastgebonden en brutaal verkracht, waarna ze tegen wil en dank moeder wordt. Beide verhalen werpen een erg interessant licht op de interpretatie van het gehele epos in de religieuze context van de 5de eeuw na Christus. Om te compenseren voor de gruwelijke inhoud, lezen we dit alles in het vibrante Grieks van Nonnus, vol allusies, vol neologismen en een tikkeltje barok.

Doelgroep: studenten

Docent: Christiaan Caspers, docent klassieke talen

In dit college bestuderen we een flink aantal van de Idyllen van de Griekse dichter Theokritos (3e eeuw vChr.). We betreden een wonderlijke wereld, waarin bovennatuurlijk begaafde herders zingen over het leven en de dood, de cycloop Polyfemos zijn liefdesnood klaagt, een tovenares haar minnaar probeert te bezweren, Herakles zijn gezelschapsjongen verliest, een stelletje rednecks fantaseert over het leven in Alexandrië, en nog veel meer. We lezen in een hoog tempo, met korte onderbrekingen. Enige leeservaring met het Grieks van Homeros en/of het Attische drama wordt dan ook verondersteld.

Doelgroep: scholieren

Docent: Michel Buijs, universitair docent Griekse en Latijnse Taal aan de Universiteit Utrecht

Deze grammaticacursus kan alleen in combinatie met een scholierencursus worden gevolgd. Als je een grammaticacursus met een andere cursus combineert, zul je een deel daarvan missen.

In deze cursus, die je zou kunnen zien als een ‘crash course’ Latijnse grammatica, worden de hoofdzaken van de Latijnse syntaxis op systematische wijze aan de orde gesteld. We zullen beginnen met een behandeling van het onderwerp ‘zinskern en valentie’, om vervolgens aandacht te besteden aan het gebruik van naamvallen binnen de zinskern, buiten de zinskern en op woordgroepniveau. Ook het Latijnse werkwoordsysteem met zijn categorieën tempus, modus en diathese zal besproken worden, met aandacht voor het gebruik van modi in hoofdzinnen en in bijzinnen.
Voorts zal er aandacht uitgaan naar het ontwikkelen van leesstrategieën. De cursus is in het bijzonder bedoeld voor leerlingen uit de vijfde klas en voor eindexamenkandidaten. Er zal zeker ook gelegenheid zijn om andere dan de genoemde grammaticale verschijnselen op afroep aan de orde te stellen; ‘Roep dus maar…'

Doelgroep: scholieren

Docent: Michel Buijs, universitair docent Griekse en Latijnse Taal aan de Universiteit Utrecht

Deze grammaticacursus kan alleen in combinatie met een scholierencursus worden gevolgd. Als je een grammaticacursus met een andere cursus combineert, zul je een deel daarvan missen.

In deze cursus, die je zou kunnen zien als een ‘crash course’ Griekse grammatica, worden de hoofdzaken van de Griekse syntaxis op systematische wijze aan de orde gesteld. We zullen beginnen met een behandeling van het onderwerp ‘zinskern en valentie’, om vervolgens aandacht te besteden aan het gebruik van naamvallen binnen de zinskern, buiten de zinskern en op woordgroepniveau. Ook het Griekse werkwoordsysteem met zijn tijd- en aspectstammen en de categorieën modus en diathese zal besproken worden, met speciale aandacht voor het gebruik van het participium, van de infinitivus en van modi in hoofdzinnen en in bijzinnen.
De cursus is in het bijzonder bedoeld voor leerlingen uit de vijfde klas en voor eindexamenkandidaten. Er zal zeker ook gelegenheid zijn om andere dan de genoemde grammaticale verschijnselen op afroep aan de orde te stellen; ‘Roep dus maar…'